Lichamelijk onderzoek bij papegaaien

Leestijd: 2 minuten

Als papegaaien onderzocht moeten worden omdat ze mogelijk ziek zijn of als er bijvoorbeeld nagels geknipt moeten worden, dan is het belangrijk te weten hoe we deze dieren goed en veilig kunnen vangen en vasthouden.

Vangen en vasthouden

Het opjagen van vogels moet voorkomen worden, aangezien dit kan leiden tot paniek, stress en hyperventilatie. Als de dieren ernstig ziek zijn, kan het vangen soms sterfte tot gevolg hebben. Benauwde vogels worden daarom per definitie niet gevangen, maar laten we eerst in een zuurstofkooi tot rust komen.
Kleine papegaaien kunnen makkelijk met papieren handdoekjes worden gevangen en middelgrote papegaaien en niet te grote kaketoes met kleine handdoeken. Voor grote papegaaien en ara’s is een badhanddoek een veilig fixatiemiddel. De dieren worden er voorzichtig in opgerold en tegen het lichaam gehouden met de snavel tussen duim en middelvinger en de wijsvinger op de kop. Bij ara’s wordt de nek vastgepakt, vlak onder de sterke snavel. Het advies is om geen leren handschoenen te gebruiken, omdat deze minder gevoel geven (risico van te stevig of juist te los vastpakken) en moeilijk te desinfecteren zijn.

Lichamelijk onderzoek

Het is gebruikelijk dat één persoon de vogel vasthoudt en een ander het onderzoek en eventuele handelingen uitvoert. De dierenarts onderzoekt eerst de kop en kijkt naar de huid en slijmvliezen van de ogen en de bek. Hier kan bijvoorbeeld gecontroleerd worden op bloedarmoede, of de dieren uitgedroogd zijn, of er parasitaire huidinfecties aanwezig zijn en of er beschadigingen of uitscheiding te zien is.
Ook wordt de snavel voorzichtig geopend en de bek en keel geïnspecteerd. De krop wordt gevoeld op (over)vulling en daarna de borstspier. Met dit laatste kan de conditie van de papegaai bepaald worden: goed, te vet of te mager. In de buikholte kan voorzichtig gevoeld worden naar de lever, een eventueel ei wat is blijven steken en naar tumoren. De cloaca wordt onderzocht met behulp van een wattenstaafje en tenslotte worden de poten en vleugels bekeken en gevoeld op beweeglijkheid, eventuele breuken en op bot- en veerafwijkingen.

Verdere diagnostiek

Afhankelijk van de klachten en bevindingen bij het lichamelijk onderzoek kan er bloedafname uit de hals of een vleugel plaatsvinden voor onderzoek. Het afknippen van een teennagel om een weinig bloed te verkrijgen is slechts voor een enkele test geschikt en het bloed kan makkelijk verontreinigd raken. Van de krop en de ontlasting kan een monster worden genomen dat, eventueel na kleuring, onder de microscoop wordt onderzocht op bacteriën, parasieten, gisten en schimmels. Ook kunnen röntgenfoto’s worden gemaakt waarmee de luchtzakken goed beoordeeld kunnen worden, maar ook achtergebleven eieren, vreemde voorwerpen, tumoren en fracturen worden zo gevonden. Ook kunnen er stukjes weefsel voor onderzoek worden afgenomen, de zogenaamde biopten, en kijkoperaties (endoscopisch onderzoek) worden uitgevoerd.
Een eigenaar van een papegaai kan dus gerust en bij voorkeur op tijd naar de dierenarts gaan als de vogel iets lijkt te mankeren. Als in een vroeg stadium een diagnose wordt gesteld en tijdig behandeld kan worden, is dat altijd in het belang van het dier.